Każde urządzenie użytkowane przez człowieka musi mieć wykonane okresowe przeglądy. Ten obowiązek dotyczy także wszelkiego rodzaju dźwigów osobowych klasyfikowanych jako Urządzenia Transportu Bliskiego, czyli UTB. Od dobrego funkcjonowania takiego dźwigu zależy bezpieczeństwo jego użytkowników. W porę wykryta usterka może uratować komuś zdrowie, a nawet życie. Można zapobiec wymadkowi, dlatego warto dbać o systematyczne wykonywanie przeglądów. Dźwigi jako urządzenia transportu bliskiego muszą być poddawane badaniom okresowym, eksploatacyjnym, oraz w miarę potrzeb powypadkowym lub poawaryjnym. W przypadku tego typu urządzeń przeprowadzanie okresowych przeglądów regulują przepisy prawa, a dokładniej mówiąc rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii dotyczące warunków technicznych dozoru technicznego. Także Urząd Dozoru Technicznego opracował wytyczne, które zobowiązują właścicieli dźwigów osobowych do zlecania regularnych badań technicznych. 

Jak należy odpowiednio zadbać o bezpieczeństwo dźwigów UTB?

Szacuje się, że w naszym kraju znajduje się około 100 tysięcy dźwigów osobowych. Część z nich zostały zamontowane już po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, przez co są zgodne z najnowszymi normami bezpieczeństwa. Pomimo tego większość z nich nie spełnia najważniejszych norm bezpieczeństwa. Największym problemem są bloki wzniesione w latach 70, ponieważ ich stan techniczny wymaga dużo napraw, a dźwigi osobowe nie są priorytetem. Właściciele tych budynków nie garną się do wymiany wind, a swoje decyzje argumentują tym, że przecież funkcjonują one bezproblemowo od dawna. Z pewnością nie jest to rozsądne rozumowanie jeśli chodzi o zdrowie i życie użytkowników. Stając naprzeciw temu problemowi Minister Przedsiębiorczości i Technologii zaktualizował przepisy w kwestii eksploatacji urządzeń podlegającym przepisom dozoru technicznego. Został nałożony obowiązek robienia przeglądów technicznych aby ocenić stan funkcjonowania dźwigu. 

Dźwigi UTB a resurs

Zgodnie z definicją resurs jest okresem zdolności do użytkowania, czyli inaczej mówiąc jest to obowiązkowy przegląd specjalny dźwigu, który ma pewną ważność. Po przekroczeniu określonego terminu trzeba kolejny raz zlecić wykonanie oceny stanu technicznego. W przypadku dźwigów parametrami branymi pod uwagę są intensywność eksploatowania, a także obciążenie jakim Poddaje się dźwig. Warto pamiętać, że resurs jest przeglądem specjalnym ,który powinien być zrobiony przez właściwego eksperta. Ważną kwestią jest również to, że taki dźwig porusza się w szybie, który też powinien podlegać odpowiednim kontrolom. Dlatego osoba, która będzie przeprowadzała resurs UTB powinna posiadać stosowne uprawnienia budowlane. Przegląd specjalny wind może być wykonywany przez przedstawiciela producenta, ale koniecznie musi on posiadać odpowiednie uprawnienia. 

Co obejmuje przegląd specjalny dźwigu UTB?

To jaki powinien być zakres przeglądu specjalnego Urządzeń Transportu Bezpośredniego określa instrukcja dołączona przez producenta. Zdarza się, że w instrukcji nie ma takich informacji, w takiej sytuacji należy kierować się odpowiednimi normami, specyfikacjami technicznymi, a także obecną wiedzą techniczną. Ważne, aby taki przegląd specjalny obejmował swoim zakresem najważniejsze podzespoły, które mają wpływ na bezpieczne korzystanie z windy. O jakie dokładnie podzespoły chodzi? Są to przede wszystkim:

• cała konstrukcja nośna, czyli dokładniej mówiąc jest to szyb, rama kabiny, rama wciągarki, ale także prowadnice,
• mechanizm napędowy który składa się z liny, mocowania lin, oraz wciągarka,
• układ elektryczny – instalacja w szybie, aparatura odpowiadająca za sterowanie urządzeniem,
• układ hydrauliczny czyli przewody, siłowniki, a także agregat hydrauliczny
• odpowiadające za bezpieczną pracę dźwigu czyli np. system alarmowy.

Taki przegląd specjalny dźwigów UTB powinien być zakończony wykonaniem właściwego sprawozdania, w którym opisany jest wynik przeglądu, dane osób wykonujących, termin kolejnego przeglądu, a także kryteria oceny. 

Najważniejsza jest profilaktyka

Jak w przypadku wielu urządzeń, tak również jeśli chodzi o dźwigi UTB niezbędna jest profilaktyka. Sporo awarii można zawczasu znaleźć i naprawić, co zdecydowanie zwiększy bezpieczeństwo tego typu urządzeń. Niestety, jeśli chodzi o windy z lat 70 problem jest poważniejszy, gdyż takie mało dokładne przeglądy mogą być niewystarczające i nie znajdą wszystkich awarii. Urząd Bezpieczeństwa Technicznego kontroluje stan techniczny w miarę możliwości usuwając pojawiające się usterki i wymieniając uszkodzone elementy. Niestety, jeśli chodzi o aparaturę sterową sytuacja może być znacznie trudniejsza. Składa się ona z podzespołów, których sprawność działania po 40 latach jest bardzo ograniczona. Jedynym rozwiązaniem często jest wymiana jej, co poprawi bezpieczeństwo całego dźwigu. 

Możliwe zagrożenia starych dźwigów  

Obecnie technika poszła do przodu, również jeśli chodzi o windy osobowe. Stare mechanizmy zamontowane w blokach nie mają pewnych zabezpieczeń, które znajdują się w tych nowszych wersjach. Trzeba pamiętać, że te starsze dźwigi nie posiadają drzwi kabinowych. Ponadto taki dźwig nie ma zabezpieczeń przed zbyt szybką jazdą do góry, a także odpowiednich zabezpieczeń przed niechcianymi ruchami kabiny. Co ważne brakuje tu także łączności głosowej z serwisem, a także drzwi przystankowe nie mają kontroli zaryglowania. Są to braki których nie da się wyeliminować.

Jedynym rozwiązaniem jest wymiana całego urządzenia, ale jest to wyjątkowo kosztowna inwestycja. Kolejnym ubytkiem jest również niewielka dokładność jeśli chodzi o zatrzymywanie się na przystankach. Zazwyczaj taka kabina niedokładnie trafia w poziom piętra i powstaje stopień, który staje się trudny do pokonania szczególnie dla ludzi na wózkach inwalidzkich i starszych. Dźwigi z lat 70 muszą być co jakiś czas remontowane, a zniszczone elementy wymieniane, ale należy pamiętać, że nigdy nie będą one funkcjonowały tak jak nowe. Z tego powodu niezbędne jest częstsze robienie przeglądów technicznych oraz stały kontakt z serwisem. Należy wtedy bezwzględnie stosować się do zaleceń wydanych przez ekspertów. Oczywiście wraz z upływem lat tego typu problem będzie się nawarstwiał, dlatego w dłuższej perspektywie potrzebna będzie wymiana całego urządzenia.